Otizm, yaşamın ilk üç yılında ortaya çıkan ve yaşam boyu süren bir nörogelişimsel bozukluktur. Otizmli bireylerde sosyal-iletişimsel yetersizlikler, tekrarlayıcı davranışlar ve dil gelişiminde gecikmeler görülebilmektedir. Bu nedenle otizmin erken fark edilmesinde bazı ipuçlarına dikkat etmek gerekir:
Otizmli bireyler:
- Sosyal ilişki başlatmakta ve sürdürmekte sorun yaşarlar, akranları ile yaş düzeylerine uygun ilişkiler kuramazlar, tek başına kalmayı tercih ederler.
- Göz teması kurmaktan kaçınırlar.
- İsmi söylendiğinde tepki vermezler.
- Parmakla işaret edilen nesnelere bakmazlar.
- Diğer insanların mimiklerini, ses tonundaki değişimleri anlayamazlar.
- Tekrarlayıcı motor hareketlere sahiptirler.
- Değişikliğe aşırı tepki verirler.
- Dil gelişiminde gecikmeler yaşarlar.
- Mecaz ifadeleri, basit şakaları, soru ve emirleri anlayamazlar.
Yapılan çalışmalar göstermiştir ki; günümüzde her 68 çocuktan biri otizmlidir. Erkek çocuklarda kız çocuklara göre görülme oranı 3-4 kat fazla olup kız çocuklarda tablo daha ağır ilerlemektedir.
Otizmin medikal bir tedavisi olmayıp tek tedavi yöntemi yoğun eğitimdir. Bunun için otizmli çocukların okul eğitimine ilave olarak aile de eğitim sürecine dahil olup, bu eğitimi evde de sürdürmelidir. Bu hususta erken tanının önemi bir kez daha karşımıza çıkmaktadır. Otizmli bireyler ne kadar erken tanı alıp eğitime başlarlarsa bireyin eğitim süreci o oranda başarılı olmaktadır.
Sağlık Bakanlığı da otizmde erken tanı oranını yükseltebilmek için 18-36 aylık çocuklara “Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı”nı uygulamaktadır. Eğer çocuğunuzda yukarıda bahsedilen belirtiler bulunuyorsa en kısa sürede aile hekiminize başvurarak çocuğunuzun otizm açısından incelenmesini talep edebilirsiniz. İlerleyen aşamalarda ileri tetkik ve tanı için ilçe sağlık müdürlüklerimizde görev yapan psikologlarımız tarafından gerekli ölçekler uygulanarak otizm riski açısından çocuğunuz değerlendirilecektir. Değerlendirme sonucunda gerekli görüldüğü durumlarda çocuk ve ergen psikiyatri uzmanına sevk edilecektir.
Otizm konusunda erken tanıya dikkat çekmek amacıyla 2 Nisan Dünya Otizm Farkındalık Günü olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda Müdürlüğümüz Ruh Sağlığı Birimi ve Ayvalık İlçe Sağlık Müdürlüğü işbirliği ile Ayvalık ilçesinde “Otizm Farkındalık Eğitimi” düzenlenmiştir. Eğitimde; otizmin erken ipuçları, tarama programı, tanılama ve eğitim süreci hakkında bilgi verilmiştir.
Eğitime halk ilgi göstermiş olup, eğitim sonunda otizmin rengi olan mavi balonlara renkli el baskıları yapılarak etkinlik tamamlanmıştır.
Unutmayalım ki; OTİZM EKSİKLİK DEĞİL FARKLILIKTIR
Uzm. Dr. Necati KELEMENÇE
İl Sağlık Müdürü