78.Verem Eğitim ve Farkındalık Haftası (05-11 Ocak)
Ülkemizde Verem Propaganda Haftası 1947 yılından itibaren düzenlenmektedir.
Dünyada yaklaşık iki milyar insan tüberküloz basili ile enfektedir. Bu insanların %5-10’nun yaşamlarının bir döneminde tüberküloz hastası olma riski bulunmaktadır. Dünya genelinde de ölüme en sık sebep olan 10 hastalıktan biridir. Bu nedenle önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.
Tüberküloz(verem); mycobacterium tübercülosis basilinin insanlarda başta akciğerler olmak üzere tüm organları tutabilen solunum yolu ile insandan insana bulaşan ve tedavi edilmezse ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Kesin tanısı balgam kültüründe tüberküloz basilinin üretilmesi olsada;2-3 haftadan uzun süren ve antibiyotik tedavisine cevap vermeyen öksürük, balgamda kan gelmesi, halsizlik ,gece terlemesi, kilo kaybı olan kişiler verem savaş dispanserlerine yönlendirilmelidir.Tüberkülin deri testi (PPD)’nin pozitif olması vücutta basil olduğunu gösterir ancak tüberküloz hastalığının kesin tanısında tek başına kullanılmaz.Tanı alan tüm hastalar 24 saat içinde tanı koyan kurum tarafından İZCİ ve UTS sistemine giriş yapılarak bildirilmelidir. Tanı alan her verem hastasının verem savaş dispanserine kaydı sağlanmalıdır. Verem ülkemizde tedavisi, takibi ve ilaçları ücretsiz olan bir hastalıktır. Yabancı uyruklu hastalarda ülkemizde ücretsiz olarak tedavi edilmektedir. İlaç direnci olmayan yeni tanı almış bir tüberküloz hastasının tedavisi 6 ay sürmektedir. Doğrudan gözetimli tedavi(DGT) ile düzenli ilaç kullanımı sonucunda tedavi başarısı %85-90’dır.Tedavide kullanılan ilaçların eksik alınması ya da düzensiz kullanılması halinde, tüberküloz basili ilaçlara direnç kazanabilir. Dirençli tüberkülozun tedavisi zor ve daha uzun sürelidir.
Tüberküloz hastalığından korunmadaki en önemli faktör erken tanı konulması ve uygun süreli etkin tedavinin verilmesidir. Ayrıca korunmada etkili olan BCG aşısı 2.ayını dolduran bebeklere ücretsiz olarak yapılmaktadır. Bulaştırıcı dönemde tüberküloz hastası ile aynı ortamda bulunan ve tüberküloz basiline maruz kalan kişilere ‘temaslı’ denir. Temaslıların muayeneleri ve gerekli durumda başlanan koruma tedavileri de ücretsiz olarak yapılmaktadır. Koruma tedavisi tek ilaçla ve 6 ay süreyle verilir. Tüberküloz hastalığı, ekonomik ve psiko-sosyal kayıplara da neden olmaktadır. Bu sebeple 2017 yılında Sağlık Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında protokol yapılmış ve tüberküloz hastaları için ‘Düzenli Nakdi Yardım Programı’ başlatılmıştır. Bu program kapsamında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nın onay verdiği ve ilaçlarını DGT ile düzenli bir şekilde alan hastalara tedavisinin devam ettiği sürede ve tedavi bitiminden sonraki 6 ay boyunca nakdi yardım verilmektedir.
Tüberkülozu bitirebilmek için hasta merkezli, kolay erişimli, ücretsiz tedaviyi sağlamak ve hastalanma riski taşıyan toplulukların taranması ve risk taşıyanlara koruyucu tedavi başlanmasında özveri ile çalışan verem savaş dispanserlerinin rolü büyüktür. DSÖ ; 2015 yılında’ End TB Stratejisini ‘ geliştirmiş ve 2035 yılında TB insidansında %90 düşüş sağlamayı hedeflemiştir.
Uzm.Dr. Serkan Kadir KESKİN
Balıkesir İl Sağlık Müdürü