HER ADIMDA SAĞLIKLI NEFESE !
Kronik
(müzmin) Obstrüktif (tıkayıcı) Akciğer Hastalığının kısaltılmış ismi olan KOAH,
zararlı toz, gaz ve parçacıkların solunması sonucu hava yollarında ve
akciğerlerde gelişen mikrobik olmayan iltihabın neden olduğu, hava yollarının
daralması ve tıkanması ile sonuçlanan genellikle ilerleyici özellikte bir
hastalıktır.
Toplumumuzda
40 yaş üstü her 5 kişiden birinde KOAH vardır. Oysa 10 KOAH hastasının sadece
biri doktora başvurmuş ve doğru tanı alabilmiştir.
KOAH
gelişimi için tüm dünyada en
yaygın görülen risk faktörü sigara dumanıdır. Sigara içenler,
içmeyenlere göre, daha fazla solunumsal şikayetlere, daha fazla solunum
fonksiyon kaybına ve daha yüksek KOAH ölüm oranlarına sahiptirler. Diğer tip
tütün kullanımı (pipo, puro, nargile vb.) ve çevresel tütün dumanı
da KOAH gelişimine katkıda bulunmaktadır. KOAH gelişiminde genetik risk
faktörlerinin rolü henüz çok iyi aydınlatılamamış olmasına
rağmen, sağlıkta eşitsizlik, özellikle biyomas (odun, tezek, kök
benzeri yakıt) kullanımına ikincil iç ortam hava kirliliği ve tozlu‐dumanlı işyerlerinde çalışmanın en önemli çevresel risk
faktörleri olduğu bilinmektedir. Son yıllarda önemi giderek vurgulanmaya başlayan fiziksel
aktivitede azalma, hareketsizlik de artık bir risk faktörü olarak
kabul edilmektedir.
KOAH’da
en sık görülen yakınmalar nefes
darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Sigara içen kişiler
öksürük ve balgamı kanıksarlar ve bu nedenle doktora başvurmazlar. Nefes
darlığı nedeniyle fizik aktivitede azalma ortaya çıkar. Eforda nefes darlığı
çeken kişi, yol yürümek istemez, günlük işlerini azaltır, markete gitmeye
çekinir ve zamanla evden çıkmamayı tercih eder hale gelir. Bu şekilde giderek
artan fiziksel aktivite azalması, hastanın yaşam kalitesini bozarak hastalığın
ilerlemesine neden olur, sakatlık ve ölüme yol
açar.
KOAH'ın
tanısı, basit ve ağrısız bir test olan “nefes ölçüm testi” ile kolayca
konabilmektedir. KOAH’ın erken tanısı, hastalığa bağlı sakatlık ve ölüm
oranlarını azaltacaktır. Bu nedenle, 40 yaş üstü, sigara içmiş ya da içmekte
olan ve/veya meslek icabı ya da çevresel ortam gereği tozlu ortamlarda bulunan
kişilerde müzmin seyirli öksürük, balgam ve nefes darlığı
yakınmalarından en az birinin bulunması halinde kişinin bir göğüs hastalıkları
hekimi tarafından görülüp ”nefes ölçüm testini” yaptırması
gerekir.
KOAH ilerleyici bir hastalık olmasına karşı önlenebilir ve tedavi
edilebilir bir hastalıktır. KOAH’lı bir hastanın yapması gereken ilk
iş sigarayı bırakmak amacıyla hekime başvurmasıdır. Sigara
bağımlılığı tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Bunun
dışında, diğer zararlı toz ve dumandan uzak durulması, grip ve zatürre
aşılarının yapılması ve nefes yoluyla alınan ilaç tedavisinin yanı sıra
fiziksel aktivitenin önerilmesi ve uygulanmasının sağlanması; hem hastalık
gelişimi, hem hastalığın ilerlemesi ve kötü sonuçlarının önlenmesinde önemli
bir adımdır.
Yeterli
bir fiziksel aktivite için ağır egzersizlere gerek yoktur, haftanın çoğu
günleri yapılan orta yoğunluktaki fiziksel aktivite
yeterlidir. Herkesin yapabileceği bir aktivite olan yürüyüş, düzenli
fiziksel aktivitenin sağladığı hemen tüm yararları
sağlayabilmektedir.
SAĞLIKLI NEFES, SAĞLIKLI YAŞAM
Op.Dr. M.Burak ÖZTOP
Balıkesir İl Sağlık
Müdürü